Marianne Fredriksson zet in Anna, Hanna en Johanna het verhaal van verschillende vrouwen uit verschillende generaties neer. Zelf kreeg ik het idee dat het ging om veel meer vrouwen dan de drie in de titel, waardoor het nogal verwarrend werd. Ook werd iedereen maar weer vernoemd, of hadden verschillende personages toevallig dezelfde naam, en dit bemoeilijkte mijn leesproces nog al. Dit neemt gelukkig niet weg dat er meerdere mooie momenten en inzichten in de roman stonden. Ik was met stomheid geslagen toen ik las dat Hanna als zij naar de kerk ging de hoerenknoop moest dragen, omdat zij op haar twaalfde werd verkracht door de zoon des huizes waar ze werkte als ‘dienstmeid’. Wat een voorrecht dat ik mag leven in een tijd waarin misbruikte vrouwen, door in ieder geval een grote groep mensen, als slachtoffer worden gezien in plaats van als uitlokker. De roman gaf, door een stem te geven aan deze verschillende vrouwen, ook een beeld van de verandering van opvattingen door de jaren heen, waardoor begrip kan worden bewerkstelligd tussen moeder en dochter, oma en kleindochter. En dat je naast het zijn van moeder, dochter, oma of kleindochter, bovenal toch een vrouw bent.