Hal-lu-ci-nant! Ik dacht dat ik na 8 jaren als (hoofd) inspecteur op de Belgische antiwitwascel al één en andere van fraudeconstructies had gezien, maar wat de collega-journalisten Obermayer/Obermaier van de Süddeutsche Zeiting in hun boek "Panama Papers" omschrijven is van een niveautje of 37 hoger.
In hun ruim 350 bladzijden tellende relaas vertellen de collega's over de turbulente periode die ze als onderzoeksjournalisten meemaakten; de periode tussen het moment waarop ze door een anonieme tipgever werden gecontacteerd en het moment - ruim een jaar later - waarop ze, in samenwerking met meer dan 400 journalisten uit 80 laten, stukken publiceren die tot dan het daglicht niet hadden gezien. De tipgever bezorgde een monsterlijke hoeveelheid aan data, de grootste hoeveelheid ooit (2,6 terabyte), die na behandeling door IT-experten doorzoekbaar werd voor journalisten wereldwijd. Zij gingen op zoek naar de mensen achter de vele offshorebedrijven in o.a. Panama, maar ook andere belastingparadijzen. Duizenden brievenbusvennootschappen werden opgericht met stromannen als directeurs, om de ware eigenaars anoniem te houden. De schaal waarop dit gebeurt is hallucinant. De reden waarom nog hallucinanter. Belastingontwijking en belastingontduiking is één ding, maar het gaat veel verder dan dat : witwassen van gelden verdiend met de verkoop van drugs en bloeddiamanten of mensenhandel , financiering van terrorisme of simpelweg het veiligstellen van overheidsgelden door staatshoofden en dictators (om er plezierboten, vastgoed of kunst mee te kopen). Van Vladimir Poetin over de bazen van de FIFA/UEFA tot de premier van Ijsland, het houdt niet op. De reeks van betrokken namen is eindeloos en wekt ongeloof. Toch is het het resultaat van een bijzonder intensief journalistiek onderzoek dat op wereldniveau werd gevoerd. Niet te geloven hoe de brave burger belastingen betaalt en amper rondkomt, terwijl de rijken met geld smijten en geen belastingen betalen. Of hoe de auteurs het stellen : "Er zijn in het Westen zo langzamerhand twee categorieën mensen en bedrijven: zij die gewoon belasting betalen en zij die daar te rijk voor zijn".

Een must-read eigenlijk, voor iedereen, ook wie niet zo economisch aangelegd is. Niet alleen biedt het boek een adembenemend overzicht van de omvang en de impact van de Panama papers, bovendien brengt het ook heel mooi in beeld hoe de journalisten tewerk zijn gegaan, hoe ze omgingen met bronbescherming en checken van feiten, de genomen veiligheidsmaatregelen en waarom ze zaken wel / niet publiceerden. Dat deel van het verhaal is al minstens even boeiend als het eigenlijke Panama Papers - verhaal. Geen "luchtige" literatuur, echter een boek waar je je hoofd moet bijhouden om de constructies ten volle te snappen, maar wel een bijzonder informatief boek.

Enige minpuntje? De auteurs stonden duidelijk onder enorme tijdsdruk, wat zich weerspiegelt in nodeloze herhalingen van zaken die al werden beschreven (ik denk dat het verhaal van de Russische vriend van Poetin, de Duitse man van Siemens of de premier van Ijsland wel 5 keer wordt herhaald), wat ietwat irriteert, net zoals enkele inconsistenties in deze versies die een aandachtige lezer zal hebben opgemerkt. Toch doet dit geen afbreuk aan het feit dat dit een bijzonder informatief werk is.

Als ich dieses Buch aus einem Regal meiner Bibliothek holte, erwartete ich einen spannenden (und natürlich wahren) Journalisten-Krimi. So viel sei gesagt: Ein Krimi ist es nicht!

Dieses Buch ist keine spannende Geschichte über das bis jetzt größte Leak. Viel mehr werden auf 331 Seiten alle Enthüllungen der Panama Papers im Detail beschrieben. Spannend - im Sinne von packend - war es also nicht. Aber es war erschütternd!

Erschütternd, weil ich ungläubig lesen musste, dass Putin, Assad, Gaddafi und Co. lieber ihr eigenes Geld ins Ausland schaffen, als ihren Staaten zur Seite zu stehen. Erschütternd, weil mir nicht bewusst war, wie krass doch die Schere zwischen Arm und Reich ist und wie wenig Gedanken sich die Superreichen darüber machen. Und erschütternd, weil ich nicht wusste, dass viele deutsche Banken mit Offshore Firmen handelten/handeln.

Eins steht fest: Ich werde definitiv zu einer Umweltbank wechseln. Da weiß ich, dass mein Geld nicht in Waffenschmuggel, Drogenkartelle oder Kinderpornoringe investiert wird bzw. dass meine Bank nicht in solchen Machenschaften verwickelt ist.

To keep an edge on knowledge, one needs to sharpen perspectives from global events. It’s not easy, however. The authors try to make sense of the convoluted world of hiding vast amounts of money.

I listed to the book, which was probably good as keeping up with the names and events was dizzying. Perhaps I would have put the book down if reading it. They wrote the book while running the investigation while living their personal lives. The book’s flow suffers from this. Thus the four stars. But the information and their work is worth more than five stars.

The content of this book is interesting, important, and well worth the slog to get through the stodgy, stodgy writing.

For a book of this size, the style was entirely wrong. This book was written as if it were a newspaper article, which is understandable, given that its authors are newspaper reporters. However the style doesn't scale well, and it was a pain to get through.

It's crucial to remember nowadays that journalism is one of the essential pillars of democracy. Citizens need to be well-informed to make decisions that will affect their countries' political future. Nevertheless, due to a myriad of different factors, many, if not most, publications worldwide have failed to stay factual and truthful and don't even get me started on neutrality. And it's not a question of "which views do the people in the by-line hold"; it's more of a "who pays your salary" situation.

In any case. There are still journalists doing great work.

This book is about one of the biggest investigative journalism efforts in human history, which resulted in much but not enough change. It all happened because one whistleblower, who had a way to share an incredible amount of data, did it.

I wasn't expecting it to be this exciting and pull so many emotions out of me. I noted and highlighted around 5% of the text, and it would've been even more had I not been too engrossed in the book to forget about marking down even more paragraphs.
So anyway, I couldn't stop reading for a while. Then for another while, and after the third while I was finally done.

This book mainly tells the reader two things.

1) How do journalists work, especially when they have a lot of data to sift through, when a collaborative effort and a powerful enough computer running very specific software are keys to success.
2) How rich people, in a race to get more and more and more and give as little as possible, fuck all of us over in the process. With examples.

It's a good book with a lot of value, and the work described in it resulted in a lot of change for the better. But dictators, criminals, and billionaires still hide their stuff overseas, where some nation allows it. And some of those nations are really fucking close to those pretending to lead the charge against tax evasion.
So I think, that we would all do better as a society if we keep reading these stories and remembering them at the voting booth.

I'm certain that I will.